Biến đổi khí hậu: Nỗi sợ mang tên ‘điểm tới hạn’

Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Biến đổi Khí hậu lần thứ 29 (COP26) chuẩn bị khai mạc tại Glasgow (Anh) vào ngày 31.10. Các nhà lãnh đạo thế giới sẽ thương thảo những biện pháp với hy vọng có thể khống chế nhiệt độ bề mặt trái đất chỉ tăng trong phạm vi 1,5^oC trong những năm tới.

Tuy nhiên, việc phá vỡ mức giới hạn đó không phải là điều khiến cộng đồng khoa học gia lo lắng, mà mấu chốt chính là các điểm tới hạn về khí hậu, theo AFP dẫn lời ông Tim Lenton, Giám đốc Viện Các Mạng lưới Toàn cầu của Đại học Exeter (Anh).

Điểm tới hạn là gì?

Cứ thử tưởng tượng bạn đang ngồi trên một cái ghế, nghiêng về phía sau trên hai chân. Đến một góc độ nhất định, cái ghế sẽ đổ xuống sàn nhà, và không có gì ngăn cản được. Ngưỡng phân biệt hai trạng thái đó chính là điểm tới hạn.

Về khía cạnh khí hậu, nếu nhiệt độ bề mặt địa cầu tăng đến mức làm tan chảy các thềm băng của Greenland và Tây Nam Cực, mực nước của các đại dương sẽ dâng cao hơn 12 m.

Nếu bứt phá điểm tới hạn, rừng nhiệt đới Amazon, nơi hấp thu ô nhiễm carbon của trái đất, có thể biến thành thảo nguyên trơ trụi.

Hoặc khu vực băng tầng vĩnh cửu, đa số ở Siberia và đang cầm giữ khối lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính cao gấp đôi so với lượng khí đã hiện diện trong khí quyển, có thể sẽ phóng thích chúng quay lại không khí.

“Chúng ta đang chứng kiến một loạt các điểm tới hạn đang diễn ra ở trường hợp các rặng san hô và Bắc Cực, và có thêm nhiều điểm tới hạn khác trên bờ vực bị phá hủy”, theo dự thảo báo cáo về các ảnh hưởng của biến đổi khí hậu do Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) của Liên Hiệp Quốc thực hiện. Dự kiến tài liệu sẽ được công bố vào tháng 2 năm sau.

Trong đa số trường hợp, việc đảo ngược những thay đổi này nằm ngoài khả năng của nhiều thế hệ nhân loại, và có thể mất cả thiên niên kỷ nỗ lực không ngừng.

Tại sao lại đáng sợ?

Nhà khoa học Hans Joachim Schellnhuber, Giám đốc sáng lập Viện Potsdam về Nghiên cứu Ảnh hưởng Khí hậu (PIK, Đức), nhớ lại cảm giác kinh hoàng vào thời điểm ông chính thức hóa giải bí ẩn liên quan đến điểm tới hạn cách đây 15 năm. Ông Schellnhuber là một trong những nhà khoa học đầu tiên giải mã được điều này.

“Cỗ máy vận hành của địa cầu, từ hệ thống gió mùa, vòng tuần hoàn của đại dương đến các luồng phản lực trong khí quyển, tức những hệ thống sinh thái lớn, đều gắn kết với những hệ thống phi tuyến tính”, chuyên gia Đức giải thích. Điều đó nghĩa là có quá nhiều điểm mà nếu vượt qua không thể quay đầu lại.