Sẽ mở rộng hệ thống đường dây nóng về môi trường

 Phương thức vận hành đường dây nóng

    Tổng cục Môi trường ban hành Quy trình tiếp nhận, xác minh, xử lý và phản hồi thông tin phản ánh, kiến nghị về ô nhiễm môi trường thông qua đường dây nóng; thiết lập, công khai đường dây nóng tiếp nhận, xác minh, xử lý thông tin phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân về ô nhiễm môi trường từ Trung ương đến cấp tỉnh, thành phố; quy định cụ thể nội dung 04 bước về tiếp nhận, xác minh, xử lý và phản hồi thông tin phản ánh, kiến nghị của tổ chức và cá nhân; xác định rõ trách nhiệm của các đơn vị liên quan trực thuộc Tổng cục Môi trường, của Sở TN&MT trong việc tổ chức tiếp nhận, xác minh, xử lý, phản hồi, báo cáo đối với các vụ việc thuộc thẩm quyền xử lý. Bố trí một số cán bộ vận hành đường dây nóng cấp Trung ương bảo đảm hoạt động thông suốt, liên tục; tổng hợp, báo cáo kết quả tiếp nhận và xử lý thông tin phản ánh, kiến nghị của tổ chức và cá nhân về ô nhiễm môi trường trên toàn quốc; công khai kết quả, hướng dẫn cơ quan liên quan chủ trì xử lý hoặc phối hợp với Sở TN&MT các địa phương tổ chức xác minh, xử lý các vụ việc được phản ánh theo thẩm quyền.

    Đối với các địa phương đã thiết lập đầu mối chịu trách nhiệm tổ chức vận hành đường dây nóng cấp tỉnh, thành phố. Cụ thể 16/63 Sở TN&MT giao Văn phòng Sở (chiếm tỷ lệ 25%); 24/63 Sở TN&MT giao Thanh tra Sở TN&MT (chiếm tỷ lệ 38%); có 23/63 Sở TN&MT (chiếm tỷ lệ 37%) giao Chi cục Bảo vệ môi trường (hoặc Phòng Quản lý môi trường) tiếp nhận, vận hành đường dây nóng. Có 51/63 Sở TN&MT thực hiện tiếp nhận thông tin đường dây nóng 24/7 (chiếm tỷ lệ 81%) và 12/63 Sở TN&MT thực hiện tiếp nhận thông tin đường dây nóng trong giờ hành chính (chiếm tỷ lệ 19%); giao lãnh đạo chịu trách nhiệm chỉ đạo trực tiếp công tác tiếp nhận, vận hành đường dây nóng.

    Vận hành chính thức (01/01/2018) đến thời điểm (30/6/2021), hệ thống đường dây nóng của Tổng cục Môi trường và hệ thống Sở TN&MT đã tiếp nhận 4.149 thông tin phản ánh, kiến nghị của các tổ chức, cá nhân về ô nhiễm môi trường. Trong đó, đường dây nóng của Tổng cục Môi trường tiếp nhận 1.893 thông tin; hệ thống Sở TN&MT tiếp nhận 2.256 thông tin.

    Các thông tin phản ánh, kiến nghị chủ yếu tập trung vào các vụ việc xả chất thải trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh của các tổ chức, cá nhân có dấu hiệu gây ô nhiễm môi trường. Trong đó, phản ánh vụ việc xả khí thải (chủ yếu là mùi) chiếm tỷ lệ 41%; thải nước thải chiếm tỷ lệ 34%; chất thải rắn chiếm tỷ lệ 14%; tiếng ồn chiếm tỷ lệ 6%; các phản ánh, kiến nghị khác chiếm tỷ lệ 5% liên quan đến các điểm bị ô nhiễm chưa được xử lý dứt điểm như các bãi rác, khu vực tập kết rác gần khu dân cư, các vị trí tại các hệ thống sông, kênh, rạch có ô nhiễm môi trường hoặc các điểm gây ô nhiễm môi trường tại các địa phương. Cũng tổng hợp báo cáo của các địa phương, đến nay hầu hết các vụ việc phản ánh, kiến nghị về ô nhiễm môi trường qua đường dây nóng đã được tiến hành xác minh với tổng số 3.843/3.918 thông tin, chiếm hơn 98% số lượng thông tin đã được xác minh.

Xử lý các thông tin được phản ánh

    Tổng hợp báo cáo, hầu hết các vụ việc về ô nhiễm môi trường được tổ chức, cá nhân phản ánh qua đường dây nóng cho thấy, có 3.675/3.918 vụ việc đã được xử lý (chiếm tỷ lệ 93%), còn lại 7% tổng số vụ việc hiện đang được các địa phương tiếp tục xử lý theo thẩm quyền. Hầu hết các vụ việc được phản ánh đều thuộc thẩm quyền xử lý của cơ quan quản lý nhà nước về BVMT địa phương, trong đó chủ yếu là UBND cấp huyện. Cụ thể, số vụ việc thuộc thẩm quyền xử lý của cấp Trung ương (Tổng cục Môi trường) là 18 vụ việc, chiếm tỷ lệ 1%; của UBND cấp tỉnh là: 905 vụ việc, chiếm tỷ lệ 23%; của UBND cấp huyện là: 2.531 vụ việc, chiếm tỷ lệ 65%; của UBND cấp xã là: 444 vụ việc, chiếm tỷ lệ 11%.

    Xét về quy mô, tính chất vụ việc cho thấy, các vụ việc ô nhiễm môi trường được phản ánh thông qua đường dây nóng trong thời gian qua đa số (khoảng 78%) là các vụ việc liên quan đến các cơ sở có quy mô nhỏ, hộ gia đình (tái chế phế liệu, nuôi heo hộ gia đình,...) thuộc thẩm quyền xác nhận, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch bảo vệ môi trường của UBND cấp huyện hoặc các hành vi xả rác thải sinh hoạt, gây mùi khó chịu, tiếng ồn của các hộ gia đình, cá nhân thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường của UBND cấp xã.

    Tuy vậy, trong quá trình xác minh thông tin, xử lý vụ việc, nhiều Sở TN&MT giao cho đơn vị chuyên môn hoặc có văn bản đề nghị UBND cấp huyện tiến hành xác minh, xử lý vụ việc theo thẩm quyền nhưng việc báo cáo quá trình, kết quả xử lý vụ việc còn hạn chế, chưa kịp thời dẫn đến cơ quan tiếp nhận thông tin chưa nắm bắt được tình hình xử lý vụ việc tại địa phương (đặc biệt là các vụ việc thuộc thẩm quyền xử lý của UBND cấp huyện và UBND cấp xã).

    Bên cạnh việc tiếp nhận thông tin thông qua đường dây nóng, Bộ phận tiếp nhận thông tin của Tổng cục Môi trường đã thực hiện việc tiếp nhận, trả lời hơn 900 câu hỏi, kiến nghị của công dân về các vấn đề môi trường trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ và của Bộ TN&MT; mỗi năm thực hiện việc rà soát, cập nhật hơn 5.000 thông tin, tổng hợp khoảng 50 bản tin liên quan đến tình hình ô nhiễm môi trường được phản ánh trên báo chí, phương tiện thông tin đại chúng. Một số vụ việc điển hình được phản ánh qua phương tiện thông tin đại chúng như: Ô nhiễm môi trường trên hệ thống sông Bắc Hưng Hải; ô nhiễm nguồn nước tại Suối Ngòi Lâu tại Yên Bái; nguồn phát thải khiến sông Cầu ô nhiễm bắt nguồn từ sông Ngũ Huyện Khê, Bắc Giang; hàng chục lồng nuôi cá lồng trên sông Thái Bình, Hải Dương xảy ra tình trạng cá chết bất thường với khối lượng lên đến gần trăm tấn; cá chết đã nổi trắng kênh Phú Lộc; cá lồng trên sông Chu, Thanh Hóa bất ngờ chết hàng loạt, đổ trộm hoá chất xuống sông,… đã được Tổng cục Môi trường kịp thời nắm bắt, chỉ đạo các Cục Bảo vệ môi trường vùng phối hợp với Sở TN&MT và chính quyền địa phương nhanh chóng kiểm tra, xác minh và xử lý kịp thời.

Phản hồi thông tin tới tổ chức, cá nhân cung cấp

    Đến nay, Tổng cục Môi trường và Sở TN&MT các địa phương đã thực hiện phản hồi thông tin cho tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin đối với 3.328/3.918 thông tin tiếp nhận (chiếm tỷ lệ khoảng 85%) thông qua các hình thức phù hợp như điện thoại, email, văn bản… Một số vụ việc được thực hiện công khai thông tin trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Môi trường.

    Đối với các vụ việc về ô nhiễm môi trường theo phản ánh của các cơ quan báo chí, Tổng cục Môi trường đã nắm bắt thông qua công tác rà soát, điểm tin môi trường và kịp thời chỉ đạo các Cục Bảo vệ môi trường vùng phối hợp với Sở TN&MT nhanh chóng kiểm tra, xử lý và phản hồi thông tin cho cơ quan báo chí theo quy định.

    Việc tổ chức thiết lập, vận hành đường dây nóng từ Trung ương đến địa phương cơ bản đã đáp ứng mục đích, yêu cầu đặt ra tại Chỉ thị số 03/CTBTNMT. Hệ thống đường dây nóng đã được thiết lập, vận hành từ Trung ương đến toàn bộ 63 Sở TN&MT ngay sau khi Chỉ thị được ban hành, dần được mở rộng đến cấp huyện, cấp xã ở một số địa phương. Hiệu quả công tác tiếp nhận, xác minh, xử lý thông tin được phản ánh qua đường dây nóng về ô nhiễm môi trường ngày càng được nâng cao, thể hiện ở tỷ lệ các vụ việc được xác minh, xử lý tăng dần theo thời gian, năm sau đạt kết quả cao hơn năm trước.

Ô nhiễm môi trường trên hệ thống sông Bắc Hưng Hải là một trong những vụ việc được phản ánh. Ảnh minh họa

Hệ thống đường dây nóng trở thành kênh thông tin hữu ích, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin phản ánh kịp thời về các hành vi gây ô nhiễm môi trường, các điểm “nóng” môi trường trên địa bàn đến các cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường; đồng thời giúp cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường nắm bắt, phát hiện kịp thời các vấn đề, điểm nóng về môi trường để có giải pháp xử lý các hành vi, các cơ sở gây ô nhiễm môi trường và các điểm “nóng” về môi trường phát sinh trên địa bàn. Qua đó, đã huy động được sự quan tâm, vào cuộc, tạo bước chuyển biến tích cực về ý thức, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về BVMT các cấp, từ trung ương đến cấp huyện, xã; phát huy hơn nữa vai trò người dân đối với công tác bảo vệ môi trường, nhất là các vấn đề môi trường ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người dân như rác thải, nước thải, khí thải, tiếng ồn.

    Bên cạnh đó, hoạt động của đường dây nóng cũng đã góp phần nâng cao ý thức chấp hành quy định pháp luật về bảo vệ môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, đặc biệt là các cơ sở, hộ gia đình sản xuất được phản ánh qua đường dây nóng (tỷ lệ các vụ việc được phản ánh và phản ánh nhiều lần qua đường dây nóng của Tổng cục Môi trường giảm dần theo các năm). Thông qua công tác theo dõi đường dây nóng cho thấy: các vấn đề nóng về ô nhiễm môi trường được phản ánh qua đường dây nóng có chiều hướng giảm dần; ý thức, trách nhiệm và xử lý vấn đề môi trường từ cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và người dân được tăng lên đáng kể; đặc biệt lòng tin của người dân đối với cơ quan quản lý nhà nước về môi trường trong việc giải quyết các bức xúc, ô nhiễm môi trường sống được tăng lên đáng kể trong những năm qua.

    Nâng cao hiệu quả hoạt động thường dây nóng thời gian tới

    Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tiếp nhận, xử lý thông tin đường dây nóng về ô nhiễm môi trường thông qua việc xây dựng, vận hành Hệ thống tiếp nhận, xử lý thông tin phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân về vi phạm pháp luật về tài nguyên và môi trường (Hệ thống thông tin) để hỗ trợ việc tiếp nhận, xử lý và công khai kết quả xử lý các phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân về vi phạm pháp luật tài nguyên và môi trường (trong đó bao gồm các phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân về ô nhiễm môi trường) theo hướng thống nhất từ trung ương đến địa phương (cấp huyện) nhằm quản lý thống nhất thông tin đường dây nóng về ô nhiễm môi trường từ trung ương đến địa phương. Hệ thống thông tin được cài đặt, ứng dụng trên máy tính, trang thông tin điện tử (website) và thiết bị di động nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân thực hiện cung cấp thông tin và giúp cơ quan quản lý nhà nước về môi trường thực hiện việc tiếp nhận, chuyển thông tin, xác minh thông tin và xử lý, báo cáo kết quả xử lý vụ việc được nhanh chóng, thống nhất và hiệu quả.

     Mở rộng phạm vi hoạt động của đường dây nóng tối thiểu đến cấp huyện, giao Phòng TN&MT quản lý, vận hành (căn cứ điều kiện thực tế tại địa phương, có thể thiết lập đường dây nóng đến cấp xã) để đảm bảo công tác tiếp nhận, xác minh thông tin được kịp thời, hiệu quả, tránh việc chuyển thông tin đề nghị xác minh qua nhiều cấp và thực hiện bằng hình thức văn bản, gây mất thời gian; đồng thời, mở rộng phương thức cung cấp và tiếp nhận thông tin, ngoài cung cấp và tiếp nhận thông tin qua điện thoại và email, sử dụng các phương thức khác để cung cấp và tiếp nhận thông tin như: qua phần mềm được cài đặt trên các thiết bị di động, qua trang thông tin điện tử,… giúp người cung cấp thông tin có thể cung cấp thông tin, chứng cứ vi phạm bằng hình ảnh trực tiếp một cách thuận tiện, dễ dàng; đồng thời cán bộ trực đường dây nóng có thể tiếp nhận đầy đủ, kịp thời thông tin phản ánh, kiến nghị về ô nhiễm môi trường, giúp nâng cao hiệu quả tiếp nhận, xử lý thông tin đường dây nóng.

    Đặc biệt, nhằm thực hiện quy định tại khoản 5 Điều 159 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 về trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về môi trường các cấp trong việc xây dựng hệ thống trực tuyến tiếp nhận, xử lý, trả lời phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân và cộng đồng dân cư về bảo vệ môi trường, Tổng cục Môi trường đề xuất sửa đổi, bổ sung “Quy chế tiếp nhận, xử lý thông tin đường dây nóng về ô nhiễm môi trường”.     Việc ban hành Quy chế hướng đến thống nhất nguyên tắc tiếp nhận, xác minh, xử lý và phản hồi thông tin đường dây nóng về ô nhiễm môi trường; Thực hiện phân loại cụ thể thông tin được phản ánh đến đường dây nóng để phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm xác minh thông tin và xử lý vụ việc nhằm đảm bảo việc xác minh thông tin và xử lý vụ việc nhanh chóng, thống nhất và hiệu quả; Mở rộng hệ thống đường dây nóng đến cấp huyện và thống nhất các phương thức tiếp nhận thông tin đường dây nóng về ô nhiễm môi trường thông qua gọi điện, nhắn tin, gửi thông tin đến số điện thoại, thư điện tử đường dây nóng, qua Hệ thống thông tin (ứng dụng trên nền tảng web) hoặc ứng dụng trên thiết bị di động; Thống nhất giao cơ quan, chính quyền địa phương thực hiện công tác xác minh thông tin để đảm bảo yêu cầu về tiến độ và phù hợp với thực tiễn; Phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm xử lý vụ việc; Quy định cụ thể hơn về phản hồi và công khai thông tin tiếp nhận qua đường dây nóng.